İstanbul Hacivat Karagöz

Gölge oyununu oynatan kişiye "hayali" denir. Hayalinin oyunun yanı sıra iyide şarkı söylemesi gerekir. Perdeye giren her tasvir kendi yöresel şarkısıyla ve aksanıyla girdiği için "hayali" olan kişinin iyi aksan yapıp iyi şarkı söylemesi gerekir. Hayali'ye yardımcı olması için bir de yardak bulunur. Yardak tef çalar ve sırası gelen tasvirleri hazırlar. Tef çalmak çok kolaymış gibi görünse de o kadar da kolay değildir. Tefi oyunun ahengine uygun bir şekilde çalması gerekir. Aynı zaman da Türk Sanat Müziği’nde kullanılan basit usulü bilmesi gerekir.

Hacivat Karagöz oyunu başlamadan perdenin ortasına arkasından bir tasvir konulur. Nareke ( kamıştan yapılmış düdük) zırıltısı ve tef sesi eşliğinde başlar. Hacivat şarkısını söyleyerek oyunu açar “yar bana bir eğlence meded” bunu duyan Karagöz rahatsız olur ve pencereden kafayı uzatıp rahatsız olduğunu söyler. Hacivat gitmeyince Karagöz aşağı gelir Hacivat’la kavga eder. Hacivat gider ve sonraki gelişinde mukaddime bölümü biter muhavere başlar.

Muhavere asıl oyunun konusuyla ilgili değil atışmalarla geçer Hacivat’ın söylediğini Karagöz yanlış anlar ve buradan nüktedan durumlar doğar, doğaçlamaya açık bir bölümdür. Karagöz ustasının kelime dağarcığı ne kadar iyi olursa bu bölüm o kadar uzatılabilir.

Bu bölüm başlı başınca bir oyundur, oyuna girecek olan karakterler kendi yörelerinin aksanıyla ve kıyafetleriyle oyuna girerler ve renk katarlar. Zenne, Tuzsuz Deli Bekir, Çelebi, Beberuhi, Tiryaki, Yahudi Acem gibi değişik karakterler oyuna girerek oyunu zenginleştirirler.

Oyunun bittiğinin duyurulduğu bölümdür. Karagöz oyunun bittiğini haber verir, Hacivat soru sorar Karagöz cevap verirken Hacivat’ı döver.
Hacivat: "Amman Karagözüm nedir bu işler."
Karagöz: "Kafanı patlatsın keşişler."
Hacivat: "Yıktın perdeyi eyledin viran, varayım ustasına haber vereyim hemen." der ve Hacivat perdeden ayrılır. Karagöz de oyunun bittiğini duyurur “her ne kadar sürç-i lisan ettiysek affola.” der ve gider, perdenin ardındaki ışığın sönmesiyle oyun sona erer.